E-recepta i zasady jej funkcjonowania w Polsce

E-recepta stanowi nowoczesną formę przepisywania leków, która zrewolucjonizowała system zdrowotny, umożliwiając pacjentom szybki i wygodny dostęp do przepisanych medykamentów. To dokument elektroniczny, zastępujący konwencjonalne recepty papierowe. Proces realizacji e-recepty jest niezwykle prosty i intuicyjny, co znacząco ułatwia życie zarówno pacjentom, jak i personelowi medycznemu. Tradycyjna recepta to już przeszłość.

Czym jest e-recepta i jak działa?

E-recepta to nowoczesna forma przepisywania leków w polskim systemie zdrowotnym. Od początku 2020 roku, tradycyjne recepty papierowe zostały zastąpione przez ich elektroniczne odpowiedniki. Dzięki temu rozwiązaniu zarówno pacjenci, jak i lekarze zyskali na wygodzie oraz bezpieczeństwie. Wystawienie recepty w formie elektronicznej jest intuicyjne i znacznie przyspiesza całą procedurę, eliminując konieczność drukowania i ręcznego wypełniania dokumentów. Tak jak w przypadku tradycyjnych recept, pacjent musi skonsultować się ze specjalistą w gabinecie lekarskim lub przez Internet, aby ten ocenił ewentualne przeciwwskazania zdrowotne. Można to zrobić chociażby na portalu typu Receptomat.pl – jednak należy pamiętać, że rzetelna konsultacja lekarska to podstawa i zawsze, nawet przez Internet, decyduje specjalista.

Aby móc zrealizować elektroniczną receptę, niezbędne są dwa elementy: unikalny, czterocyfrowy kod, otrzymywany od lekarza, oraz numer PESEL, czyli podstawowy identyfikator w systemie opieki zdrowotnej w Polsce. Te dane pozwalają na weryfikację tożsamości pacjenta i dostęp do przepisanych mu leków w dowolnej aptece.

Wszystkie e-recepty są łatwo dostępne dla pacjentów poprzez Internetowe Konto Pacjenta, platformę do zarządzania usługami zdrowotnymi. IKP zapewnia nie tylko wygodne przeglądanie i zarządzanie e-receptami, ale także udostępnia historię leczenia, co jest nieocenionym źródłem informacji dla lekarzy. Pacjent ma opcję udzielenia dostępu do swojego konta wybranym specjalistom, co sprzyja lepszemu monitorowaniu stanu zdrowia i dostosowywaniu terapii do aktualnych potrzeb. W efekcie, dzięki e-receptom, jakość świadczonych usług medycznych wzrasta, a leczenie staje się bardziej efektywne.

Korzyści z e-recept dla pacjentów

Korzyści z e-recepty obejmują:

• zakup każdego przepisanego leku w różnych aptekach bez konieczności proszenia o odpis,
• pewność otrzymania właściwego leku dzięki zawsze czytelnej e-recepcie,
• brak ryzyka zgubienia e-recepty, gdyż są one zapisane na Internetowym Koncie Pacjenta oraz w aplikacji mojeIKP,
• opcję realizacji recepty w dowolnej aptece w Polsce.

Korzystając ze swojego Internetowego Konta Pacjenta, można:

• w każdej chwili sprawdzić sposób dawkowania leków,
• otrzymać kolejną e-receptę online bez wizyty u lekarza, np. po telefonicznej konsultacji lekarskiej,
• monitorować dawkowanie leków przepisanych dzieciom do 18. roku życia,
• zgłaszać zapotrzebowanie na leki stałe,
• zmieniać e-receptę na transgraniczną.

Zalety aplikacji mojeIKP to:

• otrzymywanie powiadomień o nowych e-receptach bezpośrednio na telefon,
• realizacja e-recepty offline,
• wykup leków w aptece przez pokazanie kodu QR,
• ustawianie przypomnień o zażywaniu leków,
• dostęp do informacji o dawkowaniu i ulotek leków,
• pobieranie e-recepty w formie pdf do wydruku lub wysyłki,
• zamawianie e-recept na leki stałe, jeśli przychodnia oferuje taką usługę.

Jak odebrać e-receptę?

Otrzymywanie e-recepty odbywa się na kilka sposobów, zależnie od preferencji i dostępnych narzędzi. Jedno z nich to wiadomość SMS zawierająca czterocyfrowy kod dostępu. Ten kod umożliwia pacjentowi dostęp do przepisanych mu leków w aptece. Alternatywnie pacjent otrzymuje e-mail, w którego załączniku znajdzie się dokument w formacie PDF. Dokument ten zawiera wszystkie niezbędne informacje dotyczące e-recepty, takie jak dane pacjenta, przepisane leki oraz instrukcje dotyczące ich wykupienia.

Innym wygodnym rozwiązaniem jest aplikacja mojeIKP zapewniająca dostęp do swojego internetowego konta pacjenta w smartfonie. Po zainstalowaniu i zalogowaniu się użytkownik ma dostęp do swoich e-recept w formie cyfrowej. Aplikacja ta pozwala na szybkie i bezproblemowe zarządzanie przepisanymi lekami, a także na ich realizację w aptece.

Dla osób niekorzystających z rozwiązań internetowych przewidziano opcję otrzymania wydruku informacyjnego. To papierowa wersja e-recepty przekazywana pacjentowi bezpośrednio przez lekarza. Taki wydruk zawiera te same informacje co wersja cyfrowa i ma takie samo znaczenie przy realizacji w aptece. Pacjent ma prawo zażądać wydruku informacyjnego w każdej chwili, niezależnie od tego, czy korzysta z systemów online, czy nie.

Warto jednak pamiętać o potencjalnych zagrożeniach związanych z e-receptami. Wzrost ich popularności może przyciągnąć uwagę osób o złych intencjach, próbujących wykorzystać tę metodę do własnych, nieuczciwych celów. Przykładem takich działań są próby wyłudzenia danych lub zainfekowania komputera pacjenta poprzez wysyłanie fałszywych e-maili. W takich wiadomościach oszuści mogą podawać się za instytucje medyczne i informować o rzekomo wystawionej e-recepcie. Dlatego też niezwykle ważna jest czujność i weryfikacja wiarygodności otrzymywanych wiadomości dotyczących e-recept.

Odbiór e-recepty w aplikacji mojeIKP

Aplikacja mojeIKP, dostępna bezpłatnie na urządzenia mobilne, stanowi doskonałe narzędzie do tego celu. Po zainstalowaniu i pierwszym uruchomieniu aplikacji użytkownik ma możliwość zalogowania się przy użyciu unikalnego kodu na Internetowe Konto Pacjenta, które zapewnia bezpieczeństwo dostępu do danych medycznych. Alternatywnie aplikacja oferuje opcję logowania poprzez biometryczne metody identyfikacji, takie jak skaner linii papilarnych czy rozpoznawanie twarzy.

Zaraz po zalogowaniu się do aplikacji, użytkownik otrzymuje dostęp do swoich e-recept. Są one wyświetlane w przejrzysty sposób, co pozwala na szybkie zorientowanie się w aktualnych zaleceniach lekarskich. Dodatkowo aplikacja mojeIKP informuje o nowo wystawionych e-receptach za pomocą powiadomień. Dzięki temu pacjent zapoznaje się na bieżąco z wszelkimi zmianami w swojej terapii. Wszystkie e-recepty są łatwo dostępne w dedykowanej zakładce e-zdrowie/e-recepty do realizacji, co pozwala na ich szybkie przeglądanie i zarządzanie.

Aplikacja mojeIKP umożliwia również zarządzanie e-receptami osób zależnych, takich jak dzieci czy inne osoby bliskie. W przypadku dzieci z danymi zgłoszonymi do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), rodzic lub opiekun prawny uzyskuje automatyczny dostęp do ich kont w aplikacji. To znacznie upraszcza proces zarządzania ich zdrowiem i terapią. Jeżeli chodzi o dorosłych członków rodziny lub bliskich, trzeba uzkyskać upoważnienie na dostęp do ich e-recept. Proces ten jest prosty i pozwala na wspieranie bliskich w zarządzaniu ich zdrowiem i lekami przepisanymi przez lekarzy.

Ile jest ważna e-recepta?

Elektroniczne recepty online wprowadziły znaczące ułatwienia w dostępie do leków, jednak ich terminy ważności mogą różnić się w zależności od rodzaju przepisanego medykamentu. Przykładowo, w przypadku antybiotyków recepta ważna jest 7 dni na ich wykupienie, co wiąże się z koniecznością szybkiego rozpoczęcia terapii w celu zwalczania infekcji. Jeśli chodzi o preparaty immunologiczne, termin ważności wydłuża się do 120 dni, co daje więcej czasu na zorganizowanie wizyty w aptece.

Większość e-recept zachowuje ważność przez standardowe 30 dni, po których nie da się już ich zrealizować. Lekarz ma prawo do wyznaczenia konkretnej daty, od kiedy elektroniczna recepta recepta może być realizowana, co praktykuje się zwłaszcza w przypadku leczenia chorób przewlekłych. Wówczas pacjent powinien liczyć 30-dniowy termin ważności od tej właśnie daty, a nie od momentu wystawienia recepty.

W sytuacji, gdy przepisane leki są przeznaczone do długotrwałej terapii, lekarz zaznacza, że e-recepta zachowuje ważność przez cały rok. W takim przypadku na recepcie widnieje data „realizacji do” określonego dnia. Mimo to istnieje ograniczenie – lekarz może przepisać lek maksymalnie na okres kuracji wynoszący 360 dni, nawet jeśli elektroniczna recepta jest ważna przez 365 dni.

Od listopada 2023 roku wprowadzono nowe regulacje. Farmaceuta może wydać pacjentowi leki na okres nie dłuższy niż 120 dni, niezależnie od daty wystawienia e-recepty oraz tego, czy to pierwsza realizacja, czy kolejne wykupywanie leków. Po upływie 90 dni od zakupu pierwszej partii medykamentów pacjent ma prawo do otrzymania kolejnej porcji na następne 120 dni.

To istotne, zwłaszcza w kontekście e-recept ważnych przez rok, gdzie pierwsze opakowanie leku należy wykupić w ciągu 30 dni od daty wystawienia recepty. W przypadku przekroczenia tego terminu farmaceuta jest zobowiązany do wydania mniejszej ilości leku, adekwatnie do upływu czasu od daty wystawienia lub od daty "realizacji od". Przy kolejnych wykupach ilość leku nie ulega już zmniejszeniu, niezależnie od momentu zgłoszenia się do apteki.

W sytuacji, gdy lekarz przepisał e-receptę na 365 dni, na dokumencie muszą znaleźć się wyraźne wskazówki dotyczące dawkowania leku. W przeciwnym razie nawet długoterminowa recepta musi zostać zrealizowana w ciągu 30 dni od daty wystawienia. Jeśli pacjent decyduje się na zakup leku w większej ilości, na przykład 10 opakowań, które ma nabywać sukcesywnie, wszystkie transakcje powinny odbywać się nie w dowolnej aptece, ale w tej samej dla zachowania ciągłości leczenia i monitorowania stanu zdrowia pacjenta.